انبار داری و اصول حسابداری آن

انبار گردانی و مدیریت انبار، بخش حساس همه مراکز تجاری و تولیدی است. بخش قابل توجه از موجودی‌های بنگاه در انبار قرار دارد. و حسابداری آن بسیار حائز اهمیت است. حسابداران انبار باید موارد ارزیابی موجودی‌ها، ارزش موجودی‌های ابتدا و پایان دوره را در تعیین صورت های مالی لحاظ کنند. اولین وظیفه حسابدار در انبار شناسایی اسناد قابل‌بررسی در حسابداری انبار است. این اسناد به ۴ دسته تقسیم‌بندی می‌شوند:

هزینه‌ها بر اساس فاکتورها باید سند بخورد. اسناد تخفیف وارزش افزوده هزینه‌ها و مشخصات طرف حساب اقلام وارده هم باید لحاظ گردد. در بعضی مواقع ممکن است مورد سایر هزینه‌ها مانند هزینه‌های گمرکی، انبارداری، حمل، بیمه و… در زمان فروش کالا نیز بطور کامل مشخصنشده است. در این صورت تعیین قیمت حواله فروش نیز تا مشخص شدن قیمت نهایی وارده ممکن نیست.

انتقال کالا و مواد خام بین بخش‌های مختلف واحد تولیدی و یا انبارهای مختلف نیازمند سند است. در این حالت ابتدا باید سند حواله انتقالی انبار مبدا تعیین قیمت گردد. و بهای سند وارده به انبار مقصد برابر با سند حواله انتقالی انبار مبدا می‌باشد.

این مرحله سخت‌ترین بخش حسابداری در انبار می‌باشد. زیرا برای هر محصول، علاوه بر هزینه مواد مصرفی، هزینه بسته‌‌بندی، هزینه حمل مستقیم کالا سایر هزینه‌ها با توجه به طراحی تولید آن باید لحاظ گردد.

حسابداری انبار باید برای هر کالا هنگام خروج از انبار یک قیمت نهایی تعیین کنند. قیمت خروجی از انبار بر اساس چندین روش قیمت‌گذاری مشخص می‌شود. که دو روش کلی زیر را شامل می‌شود:

درروش ثبت دائمی برای ثبت رویدادهای مرتبط به موجودی کالا در انبار، روال این است که با افزایش موجودی کالا (ناشی از خرید کالا و برگشت از فروش) و کاهش موجودی کالا (فروش و برگشت از خرید به قیمت تمام‌شده) بنا به مورد، بدهکار و بستانکار می‌شود. بنابراین حساب موجودی کالا در دفتر به‌طور مستمر و دائمی گردش دارد. و در هر زمان مانده موجودی کالا متعلق به واحد تجاری را نشان می‌دهد.

درروش ثبت ادواری موجودی کالا، در طول دوره مالی گردشی وجود ندارد. و حسابدار با این فرض که موجودی کالاها تا پایان دوره ثابت است. و در صورت نیاز به اصلاح گردش مالی را پایان دوره مالی حساب می‌کند. سپس او با انجام دو اصلاح ابتدا مبلغ موجودی کالا در اول دوره از این حساب را حذف و بعد مبلغ موجودی کالای پایان دوره در این حساب را به‌عنوان بدهکار ثبت می‌کند. ثبت اقلام به‌صورت ادواری به دلیل سهولت بسیار گسترده‌تر روش ثبت دائمی است. ثبت گردش موجودی به‌صورت ادواری را به ۶ روش عمده می‌توان انجام داد.

در بیشتر انبارها حسابداران از این روش برای کنترل موجودی استفاده می‌کنند. این روش بنا براین اصل به وجود آمده است. که شرکت‌ها در اکثریت مواقع قدیمی‌ترین کالای انبار را به فروش می‌رسانند. مگر اینکه تنوع کالاها و به‌روزآوری آن بالا باشد و هم‌چین فاسد نشدنی باشند.

در دوره‌ای که این روش اجرا می‌شود. اگر کل قیمت‌های نوع کالا در حال افزایش باشد سود ناخالص بیشتری به همراه خواهد داشت. و درعین‌حال مالیات دوره‌ای آن‌هم بیشتر خواهد شد. درواقع کارایی و سود بیش از واقع نشان داده می‌شود، ضمن اینکه برای جایگزینی اقلام موجودی‌ها بهای بیشتری نیز باید پرداخت گردد.

این روش برعکس روش قبل، بر این است که آخرین کالای خریداری‌شده زودتر از انبار خارج می‌شود. و آنچه در پایان دوره باقی می‌ماند از بین کالاهای اول دوره است. مزیت این روش این است که تطابق مناسب هزینه با درآمد وجود دارد. این روش بسیار مناسب برای زمانی است که روند افزایش قیمت‌ها را شاهد هستید زیرا جریان وجوه و سود ناخالص را به میزانی کمتر محاسبه و مالیات بر درآمد کمتری خواهید پرداخت.

به خاطر داشته باشید که وقتی قیمت مواد اولیه و بهای تمام‌شده محصول انبارشده متغیر باشد، قیمت موجودی مواد و کالا درج‌شده در ترازنامه هیچ رابطه‌ای با سطح مخارج اخیر ندارند.

در این روش بهای تمام‌شده موجودی مواد و کالا را بر اساس قیمت متوسـط در واحـد موجودی‌ها بیان می‌کنند. سپس برای محاسبه بهای تمام‌شده موجودی آخر دوره، ابتدا قیمت تمام‌شده کالای آماده برای فروش بر تعداد کالای آماده برای فروش تقسیم می‌شود و سپس حاصل در تعداد موجودی پایان سال ضرب می‌گردد. این روش بر ای کالاهایی مناسب است که قیمت آن‌ها دچار نوسان کم هستند.

این روش درواقع شناسایی کلیه مخارج هر نوع از کالاست و برای کالاهایی مناسب است که به‌راحتی کلیه فرایندهای تولید و مواد اولیه آن قابل‌شناسایی است و معمولاً برای اقلام گران‌قیمت و منحصربه‌فرد مثل جواهرات و آثار هنری و نظیر آن‌ها کاربرد دارد.

عبـارت است از بهای تمام‌شده موجودی مواد و کالا براین اسـاس کـه یـک ارزش واحـد ثابت به بخشی از موجودی‌ها که تعداد آن از پیش تعیین شده است نسبت داده می‎شود. سپس موجودی‎های اضافه برآن تعداد به روش دیگری ارزشیابی می‎گردد. اگر تعداد واحدهـای موجود، کمتر از حداقل از پیش تعیین شده باشد، ارزش واحد ثابت در مورد کل تعداد موجودی اعمال خواهد شد.

این روش مناسب خرده‌فروشی‌ها و مغازه‌هایی که اجناس آن به‌سرعت به فروش می‌رسند. قیمت‌های این کالاها ر اغلب برحسب قیمت فروش به کسر درصـد معمول برای سود ناخالص حساب می‌کنند.