چند نکته درباره شبکه ملی اطلاعات

شبکه ملی اطلاعات علاوه بر تضمین کنترل بیشتر بر ارتباطات اینترنتی در داخل کشور همچنین می‌تواند پیامدهایی اقتصادی هم برای کشور داشته باشد که یکی از آنها کمتر شدن هزینه استفاده از شبکه پهن باند اینترنت است. ایجاد و توسعه شبکه ملی اطلاعات یکی از الزامات برنامه پنجم در حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات است که در برگیرنده اهداف راهبردی از جمله فراگیری خدمات الکترونیک و افزایش بهره وری، کاهش وابستگی به شبکه اینترنت و توانایی اعمال مدیریت حداکثری بر دسترسی به آن، گسترش محتوای ایرانی اسلامی و بالا بردن سواد دیجیتال، افزایش کسب و کار دیجیتال و توسعه سهم ICTدر اقتصاد کشور، افزایش امنیت و قابلیت اطمینان فضای دیجیتال است. همچنین اجرا و پیاده سازی این شبکه دارای اثرات مثبت اقتصادی، اجتماعی،‌ فرهنگی و امنیتی بسیاری برای کشور است. تجربیات جهانی حاکی از آن است که شدت اثر پذیری شاخص‌های کلان اقتصادی از توسعه باندپهن، نسبت به دیگر شاخص‌های توسعه ICT بیشتر است. یکی از نتایج ایجاد و توسعه شبکه ملی اطلاعات، افزایش ضریب نفوذ باندپهن کشور است که نتایج تجربی حاکی از تاثیرات مستقیم افزایش ضریب نفوذ باندپهن بر اقتصاد کشورهاست.

ایجاد شبکه ملی اطلاعات طبق گزارش مرکز ملی فضای مجازی، علاوه بر افزایش تولید بر ایجاد اشتغال نیز اثرگذار است، به طوری که حجم عظیم فعالیت های مورد نیاز برای ایجاد این شبکه نیازمند تعداد نیروی انسانی قابل توجهی است. به عنوان نمونه در استرالیا با در نظر گرفتن بازه زمانی ۱۰ ساله جهت بهره برداری نهایی شبکه ملی این کشور، پیش بینی شده بود که در سال بیش از ۲۵ هزار شغل مستقیم ایجاد شود. همچنین، استفاده از تکنولوژی های هوشمند در صنایع الکترونیک، کشاورزی، سلامت، حمل و نقل و باند پهن بیش از ۷۰ هزار شغل غیر مستقیم مانند تجارت الکترونیک، سلامت الکترونیک و دیگر خدمات الکترونیکی تا پایان سال ۲۰۱۴ ایجاد خواهد کرد. گفتنی است اشتغال غیرمستقیم و متحول شده ناشی از توسعه شبکه ملی اطلاعات بیشتر از اشتغال مستقیم آن بوده که اثرات آن در مدت زمان طولانی تری مشخص خواهد شد. عرضه خدمات اینترنت از دو قسمت بستر انتقال یا خطوط مخابراتی و پهنای‌باند تشکیل شده است. پهنای‌باند اصلی ترین موضوع اینترنت در کشور است. آنچه اقتصاد اینترنت بر پایه آن بنا شده و مهمترین کالای وارداتی سایبری است. دسترسی مطمئن،‌ ارزان و با کیفیت به اینترنت و خدمات ارتباطی از عوامل اصلی در توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات کشورهاست و به همین منظور نهادهای بین المللی سرعت،‌ کیفیت و قیمت پهنای باند اینترنت را شاخص هایی برای مقایسه وضعیت توسعه این بخش می دانند. همچنین امروزه با گسترش ارائه خدمات الکترونیکی در جهان و افزایش مصرف پهنای باند؛‌ سرمایه‌گذاری‌های زیادی در این بخش انجام شده است.

کشور آمریکا به عنوان هاب (Hub) اصلی اینترنت در دنیا شناخته می شود که عمده ترافیک بین المللی به این کشور ختم می شود. در سال ۲۰۱۸ بیشترین ظرفیت ایجاد شده بین آمریکا و اروپا بوده است که همین ظرفیت ایجاد شده باعث شده تا بیشترین کاهش قیمت در عرضه پهنای باند در سطح بین المللی در این منطقه روی دهد. هرچند سهم آمریکا از ترافیک بین الملل طی سالهای گذشته رو به کاهش بوده است و با شتابی قابل توجه کشورهای آسیایی در حال ایجاد ترافیک داخلی هستند. هر لینک پرظرفیت انتقال داده‌ها که معادل ۱۵۵ مگابیت بر ثانیه را حمل می کند، یک STM۱ خوانده می شود. از کنار هم چیدن آنها با ضریب ۴، سطوح ظرفیتی بالاتر ساخته می شود. با توجه به روند افزایش ظرفیت پهنای باند بین المللی، قیمت آن طی سالهای گذشته روند نزولی طی کرده است. براساس اطلاعات Telegeography قیمت عمده فروشی خدمات انتقال ترافیک IP در اغلب مناطق روند کاهشی داشته است. بازار عرضه و تقاضای پهنای باند اینترنت در کشور از پر رونق ترین بخش های اقتصاد خدمات ارتباطاتی محسوب می شود. تامین و عرضه پهنای باند کشور دارای ساختار خاصی است که در چهار سطح تامین کننده اصلی پهنای باند بین المللی از منابع خارج از کشور، تامین کننده پهنای باند بین المللی و اینترنت داخل کشور و بعضی از کشورهای همسایه، توزیع کنندگان داخلی پهنای باند و مصرف کنندگان پهنای باند قابل بررسی است. در سطح یک تامین و عرضه پهنای باند، ‌شرکت فراهم آور و واردکننده پهنای باند بین المللی، هر STM۱ را به قمیتی کمتر از ۳ هزار دلار آمریکا تحویل می گیرد و آن را با احتساب حاشیه سود به قیمتی حدود ۳ هزار دلار آمریکا در اختیار شرکت ارتباطات زیر ساخت می گذارد. شرکت ارتباطات زیرساخت هم یک STM۱ را براساس مصوبه ۱۸۱ سال ۱۳۹۲ کمیسیون تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی به قیمتی حدود ۲.۶ برابر قیمت اولیه به توزیع کنندگان داخلی پهنای باند (مانند شرکت های PAP، شرکت مخابرات ایران، اپراتورهای وایمکس و دیگر اپراتورها) عرضه می کند. یعنی یک STM۱ که به قیمت حدود ۹ میلیون تومان وارد کشور می شود پس از افزایش قیمت توسط واسطه های مختلف در نهایت ۲۵ برابر قیمت اولیه آن یعنی به قیمت ۲۳۲ میلیون تومان به دست کاربر نهایی می رسد.

به گفته مسئولان شرکت ارتباطات زیرساخت، در حال حاضر نزدیک به ۳۰ درصد ترافیک مورد استفاده کاربران، داخلی است که در شرایط فعلی این میزان ترافیک از طریق شبکه جهانی اینترنت مبادله می شود. با توجه به آنچه بیان شد، زنجیره ارائه خدمات اینترنتی در کشور موجب می‌شود قیمت عرضه اینترنت به کاربر ۲۵ برابر قیمت اولیه در مرز کشور شود که نتیجه آن هزینه بالای اینترنت است. براساس عرضه ۲۰۰ گیگابیت اینترنت در کشور و نیز قیمت نهایی ماهیانه ۲۳۲ میلیون تومانی هر STM۱ ۱برای ۸ مشترک و نیز در نظر گرفتن ۳۰ درصد ترافیک داخلی کشور؛ بهره برداری از شبکه ملی اطلاعات موجب صرفه جویی سالانه حدود ۱.۱۶۹ میلیارد تومان هزینه ارائه خدمات اینترنتی می شود که تنها یکی از جریان های مثبت اقتصادی پیاده سازی شبکه ملی اطلاعات در کشور است. از سوی دیگر کاهش این حجم از ترافیک، افزایش سرعت و کیفیت اینترنت کشور را نیز به دنبال خواهد شد. طبق تعریف مرکز ملی فضای مجازی شبکه ملی اطلاعات بستری است امن، پیشرفته و متکی به جدیدترین فناوریهای نوین و بومی برای تحقق فضای مجازی براساس ارزش های والای اسلامی – ایرانی جهت رسیدن به اهداف چشم انداز ایران ۱۴۰۴ است. براساس مصوبه شورای عالی فضای مجازی در این خصوص، شبکه ملی اطلاعات به عنوان زیرساخت ارتباطی فضای مجازی کشور، شبکه ای مبتنی بر قرارداد اینترنت به همراه سوئیچ ها و مسیریابها و مراکز داده ای است به صورتی که درخواست های دسترسی داخلی برای اخذ اطلاعاتی که در مراکز داده داخلی نگهداری می شود به هیچ وجه از طریق خارج کشور مسیریابی نشود و امکان ایجاد شبکه های اینترانت و خصوصی و امن داخلی در آن فراهم شود.